Ίληξ ή Ίλεξ ο οξύφυλλος (Ilex aguifolium L.)

Πρόκειται για αειθαλή φυτό που ανήκει στην τάξη "Κηλαστρώδη", της οικογενείας Ακουιφολιίδες. Περιλαμβάνει 400 περίπου είδη δένδρων και θάμνων που απαντούν κυρίως στη Νότια Αμερική, αλλά και στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα αυτοφύεται στην οροσειρά της Πίνδου, στις Παρυφές του Τυμφρηστού, τον Όλυμπο και σε άλλες ορεινές περιοχές της Βορ. Ελλάδος. 

Οι ντόπιοι κάτοικοι των περιοχών αυτών το ονομάζουν "Αρκουδοπούρναρο", προφανώς από τα φύλλα του φυτού που μοιάζουν με τα φύλλα του πουρναριού και την αρκούδα που έχει μεγάλη αδυναμία στο φυτό αυτό. Επίσης το φυτό ονομάζεται "Ού", προφανώς από την κατάληξη της λέξεως Πουρνάρι (Πουρναρι-ού). Ορισμένοι ονομάζουν λανθασμένα το Αρκουδοπούρναρο Γκύ (gui), όμως το όνομα Γκύ ανήκει στον Ιξό (Viscum album), που είναι ένα παράσιτο των δένδρων και δεν έχει καμία σχέση με το Αρκουδοπούρναρο, που είναι μεγάλο δένδρο και φθάνει τα 10 μέτρα (Βλ. Ιξός - Βίσκος - Γκύ ). 

Το Αρκουδοπούρναρο απαρτίζουν νεαροί βλαστοί πράσινου χρώματος που μετά την ολική ξυλοποίηση γίνονται γκρίζοι. Τα φύλλα του φυτού είναι σκληρά, δερματώδη, σκουροπράσινα, γυαλιστερά, με μικρούς μίσχους, σχήματος ωοειδούς. Η περίμετρος του φύλλου είναι οδοντωτή και καταλήγει σε αγκάθια. Τα άνθη του φυτού είναι μικρά μασχαλιαία, λευκά ή κίτρινα (από Απρίλιο έως το Μάϊο) και οι καρποί του μικροί κόκκινοι που εμφανίζονται μόνο στα θηλυκά φυτά, από το Σεπτέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο). Είναι διοικό φυτό, δηλαδή το θηλυκό χρειάζεται και το "ζευγάρι" του για να γονιμοποιηθεί και να παράγει αυτές τις κατακόκκινες "σφαιρίτσες", οι οποίες είναι πολύ τοξικές και δεν πρέπει να καταναλωθούν από τον άνθρωπο. Στη Νότια Αμερική και ιδιαίτερα στη Βραζιλία, την Παραγουάη και την Αργεντινή είναι δημοφιλές ένα αφέψημα που ονομάζεται verba mate (ματέ τσάϊ της Βραζιλίας), κάτι ανάλογο με το τσάϊ. 

Παρασκευάζεται από τα φύλλα του δένδρου που καλλιεργείται για το σκοπό αυτό, αλλά το καλύτερο ματέ - τσάϊ, θεωρείται ότι γίνεται από τα φύλλα άγριων δένδρων. Τα φύλλα πριν χρησιμοποιηθούν ξηραίνονται πρώτα στον ήλιο και μετά πάνω από τη φωτιά που καίει ξύλα. Η δραστική ουσία που περιέχουν τα φύλλα είναι τονωτική καφεϊνη. Την περιέχουν σε ποσότητες που προσεγγίζουν αυτές των φύλλων του τσαγιού (κάτι ξέρουν οι αρκούδες, προφανώς το γνωρίζουν πολύ καλά αυτό !!!).