Ασαφέτιδα (Ferula Foetida)

Η ασαφέτιδα γνωστή και ως σύλφιο (Αγγλικά: Asant, Devil’s dung, Gum asafetida) είναι γένος

φυτών στο οποίο ανήκει το είδος Ferula assadoetida (Φέρουλα η ασαφέτιδα) το οποίο διαθέτει φαρμακευτικές ιδιότητες και ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδοφόρων (Apiaceae).

Είναι ιθαγενές του Δυτικού Αφγανιστάν και του Ανατολικού Ιράν. Πρόκειται για ένα ποώδες πολυετές φυτό που το ύψος του φτάνει μέχρι 2m. Το στέλεχος είναι συμπαγές με μίσχους οι οποίοι στη βάση του φυτού έχουν διάμετρο 5-8cm και φύλλα με μήκος 30-40cm. Τα άνθη είναι κίτρινου χρώματος σε μεγάλα σκιάδια. Ήταν ένα σπάνιο φυτό που αναπτύχθηκε σε μια στενή ζώνη πλάτους 50 χιλιομέτρων στις ακτές της Κυρήνης (στη σημερινή Λιβύη).

Η ονομασία ασαφέτιδα προέρχεται από το περσικό «aso» που σημαίνει ρητίνη και το λατινικό «Foetida» και αναφέρεται στην ισχυρή θειώδη οσμή του φυτού και υπάρχει πιθανότητα να έχει κάποια σχέση με τις Συλφίδες, νύμφες της ρωμαϊκής μυθολογίας που αντιστοιχούσαν στο στοιχείο του αέρα. Λέγεται ακόμα πως το φυτό αυτό ήταν δώρο από τον θεό Απόλλωνα. Αναφέρεται από τον Γαληνό και τον Ιπποκράτη και φύτρωνε κυρίως στην Λιβύη. Ο Διοσκουρίδης τον 1ο αιώνα μ.Χ. έγραφε «Το Σύλφιο της Κυρήνης ακόμη και όταν απλά το δοκιμάσεις διεγείρει όλο το σώμα και έχει πολύ υγιές άρωμα, τόσο που δεν το καταλαβαίνεις στην αναπνοή ή το αντιλαμβάνεσαι πολύ λίγο. Αυτό όμως της Περσίας είναι λιγότερο ισχυρό και έχει ασχημότερη γεύση». Όταν η Ρωμαίοι κατέλαβαν την Καρχηδόνα και προσάρτησαν την Λιβύη στην Ρωμαική επικράτεια, οι Έλληνες με την βοήθεια των Λίβυων, κατάστρεψαν όλες της φυτείες από Σύλφιο. Από τότε το φυτό αυτό επίσημα χάθηκε, αλλά η παράδοση αναφέρει πως κάποιοι μυημένοι εξακολουθούν να το έχουν υπό την κατοχή τους. Κατά πολλούς το «silphium» το χρησιμοποιούσαν οι Ρωμαίοι και ως ένα είδος αντισύλληψης. Στην αρχαία Ρώμη μετά την εξαφάνιση του silphium ξεκίνησε να χρησιμοποιείται ένα φυτό με το όνομα asafetida το οποίο είχε ανάλογες δυνατότητες και ιδιότητες αν και κατώτερης ποιότητας. Η Ασαφετίδα μετά το 1500 μ.Χ. άρχισε να χρησιμοποιείται ως βότανο και στη μαγειρική με δειλά βήματα. Το 1918 στην πανδημία της Ισπανικής γρίπης χρησιμοποιήθηκε έντονα για την καταπολέμηση αυτής της αρρώστιας που θέρισε την Ευρώπη. Χρησιμοποιήθηκε όμως και ως αντίδοτο οπίου σε οπιομανείς.

Το βότανο διαθέτει αντισπασμωδικές και αποχρεμπτικές ιδιότητες και δρα θετικά σε βρογχίτιδα, άσθμα, κοκίτη και σε νευρικές διαταραχές. Είναι ακόμα χρήσιμη σε μία σειρά διαταραχών όπως λευκόρροια, επώδυνη έμμηνο ρύση, πρόωρο τοκετό, ανεπιθύμητη έκτρωση και στείρωση. Έχει χωνευτικές ιδιότητες που βοηθούν στην πέψη αλλά και την ικανότητα να ανακουφίζει τον πονόδοντο. Σε έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί πιστοποιούν ότι η κατανάλωση σε πειραματόζωα (ποντίκια) ανέστειλαν την εγκυμοσύνη σε ποσοστό 40%. Θεωρείται ότι το βότανο έχει αντιιικές ιδιότητες και έχει χρησιμοποιηθεί σε θεραπεία γρίπης και γρίπης των χοίρων. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Ταιβάν αναφέρουν ότι η ρίζα του φυτού περιέχει ουσίες που σκοτώνουν τους ιούς που προκαλούν την γρίπη των χοίρων Η1Ν1. Ένα από τα πλεονεκτήματα της ασαφετίδας είναι η μείωση της αρτηριακής πίεσης γιατί αραιώνει το αίμα.

Τα δραστικά συστατικά του φυτού είναι ρητίνες (εστέρες του φερουλικού οξέος, ελεύθερο φερουλικό οξύ, ασαρεσινοτανόλες και φαρνεσιφερόλες Α,Β και C, παράγωγα κουμαρίνης και συγκροτήματα κουμαρίνης – σεσκιτερπενίων), αιθέριο έλαιο (ενώσεις που περιέχουν θείο με δισουλφίδια ως κύρια συστατικά) ενώ το κόμμι του φυτού περιέχει γλυκόζη, γαλακτόζη, L-αραβινόζη, ραμνόζη και γλυκουρονικό οξύ.

Για θεραπευτικούς σκοπούς και στο μαγείρεμα χρησιμοποιείται η ρητίνη που προέρχεται από τις ρίζες και τα ριζώματα του φυτού. Στο εμπόριο η ρητίνη βρίσκεται υπό μορφή κρυσταλλικής ή λεπτής κίτρινης σκόνης ή σε τεμάχια ως τσίχλα. Στην Ινδία και την Περσία χρησιμοποιείται παρά την δυσάρεστη μυρωδιά της ως καρύκευμα και θεωρείται ότι ασκεί διεγερτική δράση στον εγκέφαλο.