Πρίμουλα (Primula Veris)

Οικογένεια: Primulaceae

Γένος: Primula

Η Πρίμουλα ανήκει στην οικογένεια Primulaceae που αριθμεί περισσότερα από 400 είδη και συναντάται σε πολλά κράτη της Ευρώπης, της Ασίας και της Αμερικής. Είναι φυτό ποώδες πολυετές, δικοτυλήδονο, με ύψος που φθάνει περίπου τα 25 εκατοστά και φυτρώνει κύρια σε ορεινές περιοχές. 

H λέξη Πρίμουλα προέρχεται από το λατινικό «primus» = πρώτος και το «ver» = άνοιξη δηλαδή, το πρώτο λουλούδι της άνοιξης. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας θα τη συναντήσουμε και με άλλα ονόματα, όπως Παναγίτσα, Δρακάκι κ.α.

Η Πρίμουλα ως θεραπευτικό φυτό, ήταν γνωστή από την αρχαιότητα. Ο Πλίνιος την αναφέρει ως θεραπεία για την παράλυση, τους ρευματισμούς και την ποδάγρα. Στην Ευρώπη το βότανο χρησιμοποιήθηκε στη λαϊκή ιατρική ως αντισπασμωδικό, ηρεμιστικό, σε κράμπες, παράλυση, ρευματικούς πόνους και στην ουρική αρθρίτιδα. Έχει συνδεθεί με πολλούς μύθους και προλήψεις και πολλοί το θεωρούν φυτό της νιότης και της τύχης. Σε βόρειους λαούς θεωρείται λουλούδι των νεραϊδών και των ξωτικών. Στο Μεσαίωνα ήταν επίσης γνωστή ως βότανο του Αγίου Πέτρου ή Petrella και ήταν περιζήτητη από τους φαρμακοποιούς της Φλωρεντίας.

Τα άνθη του φυτού περιέχουν πτητικό έλαιο, γλυκοσίδια και πικρές ενώσεις. Η ρίζα περιέχει σαπωνίνες (10-12%), Α- πριμουλικό οξύ, γλυκοσίδια, σαλικυλικούς εστέρες, τανίνη, σάκχαρα, αιθέριο έλαιο και φλαβονοειδή.

Τα φύλλα και τα άνθη της Πρίμουλας είναι βρώσιμα και χρησιμοποιούνται σαν λαχανικό για την παρασκευή σαλάτας και για μαρμελάδες. Επίσης, τα φύλλα χρησιμοποιούνται παραδοσιακά σε σαλάτες στην Ισπανία, ενώ στην Αγγλία χρησιμοποιούν τα άνθη του φυτού για να αρωματίσουν κρασιά και ξύδι.

Στη σύγχρονη βοτανοθεραπεία, χρησιμοποιείται ως επί των πλείστων σε μορφή βάμματος ή εκχυλίσματος ως αποχρεμπτικό και ως ένα εξαιρετικό χαλαρωτικό και ηρεμιστικό βότανο, γενικής χρήσης. Δεν έχουν όμως όλα τα μέρη του φυτού τις ίδιες ιδιότητες, γιατί τα άνθη του δεν περιέχουν σαλικυλικά και σαπωνίνες. Για τον λόγο αυτό έχουν εντελώς διαφορετικές ιδιότητες από την ρίζα.

Τα άνθη του φυτού είναι ιδανικά για καταστάσεις υπερδιέγερσης και αϋπνίας, ιδιαίτερα σε παιδιά, λόγω της κατευναστικής ιδιότητας που έχουν. Είναι επίσης στυπτικά και εφιδρωτικά και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε εμπύρετα κρυολογήματα με πονοκέφαλο και ρινική συμφόρηση. Βοηθούν σε προβλήματα άσθματος και αλλεργικών καταστάσεων. Το αιθέριο έλαιο που παράγεται από τα άνθη δρα εναντίον των εκχυμώσεων και των μωλώπων.

Η ρίζα περιέχει σαπωνίνες οι οποίες έχουν έντονη αποχρεμπτική δράση, αραιώνουν το φλέγμα και βοηθούν στην απομάκρυνσή του. Χρησιμοποιείται στη θεραπεία του χρόνιου βήχα, της γρίπης και άλλων εμπύρετων καταστάσεων. Έχει επίσης, ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση. Το αφέψημα της ρίζας χρησιμοποιείται σε κομπρέσες στις πονεμένες αρθρώσεις, για να μαλακώσει τον πόνο και να μειώσει το πρήξιμο. Η ρίζα επίσης είναι απαλά διουρητική, αντιρρευματική και δρα εναντίον της πρόκλησης θρόμβων στο αίμα.

Εξωτερικά η Πρίμουλα, χρησιμοποιείται σε δερματικές κηλίδες και ρυτίδες καθώς λευκαίνει και μαλακώνει το δέρμα, προκαλώντας ευεξία και λάμψη.

Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιούν το βάμμα που λαμβάνεται από το νωπό φυτό και χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις νεφρικών παθήσεων και νευραλγιών.

Θα πρέπει να αποφεύγεται η χρήση της από εγκύους γιατί διεγείρει τη μήτρα, καθώς και από όσους χρησιμοποιούν αντιπηκτικά φάρμακα.