Άγρια ρίγανη: Πως μαζεύουμε, αποξηραίνουμε και διατηρούμε την άγρια ρίγανη

Η ρίγανη είναι ίσως το πιο γνωστό και αρωματικό μπαχαρικό που υπάρχει στον Ελλαδικό χώρο. Αν και μπορεί να καλλιεργηθεί, είναι συνήθως αυτοφυές και υπάρχει άφθονη σε αρκετά μέρη της Ελλάδος, κυρίως στα ορεινά.

Που την βρίσκουμε

Η άγρια ρίγανη είναι ουσιαστικά ένας μικρός θάμνος, που μπορεί να φτάσει και τους 80 πόντους σε ύψος, αν και τις περισσότερες φορές είναι χαμηλότερη. Η ρίγανη μπορεί να φυτρώσει σχεδόν παντού, αλλά θα την βρείτε, συνήθως, σε ορεινά και άγονα μέρη. "Προτιμάει" έδαφος πετρώδες (όχι βραχώδες) και απόκρημνες πλαγιές. Γενικά η ρίγανη βγαίνει σε μέρη δύσκολα, που δεν υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός από άλλους θάμνους ή ζιζάνια. Το πιο συνηθισμένο μέρος για να την βρείτε είναι δίπλα ή και μέσα στα πρανή των δρόμων και παραπλήσια ξερικών χειμάρρων.

Πότε την μαζεύουμε

Η άγρια ρίγανη μαζεύεται (αναλόγως την περιοχή, τον καιρό και το πόσο προσήλιο είναι το μέρος), από μέσα Ιούνη έως αρχές Αυγούστου. Παραδοσιακά, οι παλιοί ξεκινούσαν να μαζεύουν ρίγανη μετά του Αγιαννιού του "Ριγανά", που γιορτάζεται στις 24 Ιούνη.

Αν και μπορεί να μαζευτεί και χλωρή, αρκετά νωρίτερα, το ιδανικότερο είναι η ρίγανη να έχει ανθήσει και να είναι ψωμομένη, καθώς έτσι έχει πολύ μεγαλύτερη απόδοση.

Εκτός από την ημερομηνία συλλογής, σημαντικός παράγοντας είναι και η ώρα. Η ρίγανη θα πρέπει να μαζεύεται νωρίς το πρωί ή αργά το βράδυ, όταν δεν υπάρχουν μεγάλες θερμοκρασίες. Αν την μαζέψετε καταμεσήμερο με υψηλές θερμοκρασίες, θα "ανάψει" και θα μαυρίσει μέχρι να την πάτε σπίτι. Το ίδιο θα ισχύσει και αν την μεταφέρετε μέσα σε αυτοκίνητο, πριν αποξηρανθεί πλήρως. Αν πρέπει να το κάνετε θα πρέπει να την έχετε τοποθετήσει μέσα σε χαρτοκιβώτιο στο πορτ παγκάζ, σε σημείο που δεν το χτυπάει ο ήλιος.

Πως την μαζεύουμε

Η ρίγανη πρέπει να κόβεται με ψαλιδάκι. Ο λόγος είναι ότι ξεριζώνεται αρκετά εύκολα, οπότε η κοπή με το χέρι δεν συνίσταται και θεωρείται εκτός από παράνομη (απαγορεύεται από το δασαρχείο αν πρόκειται για ρίγανη που βρίσκεται εντός εκτάσεων που προστατεύονται) είναι και "ηλίθια". Ο λόγος που δεν θα πρέπει ποτέ να ξεριζώνεται, είναι ότι πρόκειται για ένα πολυετές φυτό (μπορεί να ξεπεράσει και τα 10-15 χρόνια), το οποίο σημαίνει ότι βγαίνει από την ίδια ρίζα για χρόνια. Έτσι αν την ξεριζώσετε, του χρόνου δεν θα ξαναπετάξει στο ίδιο σημείο, κάτι το οποίο έχει αρχίσει ήδη και φαίνεται, καθώς χρόνια με τα χρόνια είναι πολύ πιο δύσκολη η ανεύρεση άγριας ρίγανης.

Πως την αποξηραίνουμε

Η αποξήρανση της ρίγανης είναι αρκετά απλή διαδικασία. Το μόνο που χρειάζεται είναι υπομονή και κατάλληλες συνθήκες. Εφόσον την μαζέψετε, θα πρέπει να την δέσετε σε ματσάκια το οποίο θα έχουν το πολύ το μέγεθος μιας γροθιάς σε διάμετρο, τα οποία θα πρέπει να κρεμάσετε ανάποδα σε σκιερός και ξηρό μέρος για μερικές μέρες. Αν η ρίγανη βραχεί ή απορροφήσει αρκετή υγρασία (πχ αν την βάλετε κοντά σε κουζίνα και απορροφήσει υδρατμούς από το μαγείρεμα) θα καταστραφεί. Μπορείτε να την κρεμάσετε και στον ήλιο, αν είναι αρκετά ξηρή η ατμόσφαιρα και δεν επικρατούν πάρα πολύ υψηλές θερμοκρασίες, αλλά συνήθως δεν το κάνει κανείς, επειδή μπορεί πολύ πιο εύκολα κάτι να πάει στραβά και να μαυρίσει.

Ο χρόνος αποξήρανσης μπορεί να κυμανθεί από 1-3 εβδομάδες, αναλόγως τις συνθήκες που επικρατούν εκείνη την εποχή. Αν η ρίγανη αποξηρανθεί, τότε μπορεί να κρατήσει για αρκετό καιρό.

Πως την τρίβουμε

Το τρίψιμο της ρίγανης, γίνεται συνήθως με το χέρι, απλώς πιέζοντας ή τρίβοντας τα κλαράκια της πάνω από ένα μεγάλο ανοξείδωτο ταψί. Συλλέγουμε και τα άνθη και τα φύλλα της, οπότε ουσιαστικά το μόνο που πετάμε είναι το κλαράκι της.

Πως την διατηρούμε

Η ρίγανη μπορεί να διατηρηθεί για πάρα πολύ καιρό, εφόσον αποξηρανθεί. Αν θέλουμε μπορούμε να την διατηρήσουμε και χωρίς να την τρίψουμε. Αν είναι κρεμασμένη ανάποδα σε ξηρό μέρος, μπορεί να διατηρηθεί άνετα για παραπάνω από ένα χρόνο.

Αν την τρίψουμε και την βάλουμε σε αεροστεγής συσκευασίες, η ρίγανη μπορεί να διατηρηθεί (διατηρώντας φυσικά και το άρωμά της) για μερικά χρόνια.

Μερικές μικρές συμβουλές

• Αν κάπου δείτε μερικά μόνο κλωναράκια άγριας ρίγανης και την μαζέψετε, πριν φύγετε ψάξτε λίγο την περιοχή. Είναι σχεδόν σίγουρο, ότι θα έχει και άλλη, σε σχετικά κοντινή απόσταση.
• Αν θέλετε η περιοχή που μαζεύεται ρίγανη, να "αυγατίσει" και την νέα χρόνια να έχει πιο πολύ, καλό είναι να αφήνεται τουλάχιστον το 10-20% της ρίγανης, ώστε να σποριάζει και να πολλαπλασιάζεται.
• Δεν είστε οι μόνοι που πάνε και μαζεύουν ρίγανη (ή γενικά βότανα). Οπότε, αν δείτε ένα καλό σημείο που να έχει γινωμένη ρίγανη, μην επαναπαυθείτε και το αφήσετε για αργότερα. Εκτός και αν πρόκειται για κανένα πολύ δυσπρόσιτο σημείο, το πιο πιθανό είναι όταν ξαναπεράσετε να είναι μαζεμένη.
• Αν η ρίγανη έχει ανθίσει πλήρως και υπάρχει άπνοια, τότε μπορείτε εύκολα να μυρίσετε τα μέρη στα οποία υπάρχει, καθώς μοσχομυρίζει ο τόπος
• Καλό θα ήταν να είστε εφοδιασμένοι με γάντια κηπουρικής και μποτάκια εργασίας. Αρκετές φορές φυτρώνει ανάμεσα ή δίπλα από ακανθώδη φυτά (όπως πχ βάτα).
• Αν έχετε μεγάλη φοβία στα φίδια, καλό θα ήταν να μην απομακρυνθείτε από τα πρανή των δρόμων, καθώς ειδικά πρωινές ώρες, είναι σχεδόν βέβαιο ότι περάσετε δίπλα από κάποιο, ακόμα και ας μην το καταλάβετε.

F.A.Q. / Συχνές ερωτήσεις

Μπορώ να μαζέψω όση άγρια ρίγανη θέλω;

Όχι δεν μπορείτε, εκτός και αν πρόκειται για ρίγανη που φυτρώνει σε δική σας, μη δασική, ιδιοκτησία. Η άγρια ρίγανη, όπως και όλα τα άγρια βότανα προστατεύονται από το δασαρχείο. Η συλλογή επιτρέπεται μόνο σε μικρές ποσότητες για οικιακή χρήση. Για οποιονδήποτε άλλο σκοπό, απαιτείται ειδική άδεια η οποία εκδίδεται από τα κατά τόπους δασαρχεία. Με απλά λόγια, αν έχετε μαζέψει μια σακούλα με άγρια βότανα, δεν θα σας πει κανείς τίποτα. Αν έχετε γεμίσει την καρότσα ενός αγροτικού με ρίγανη, και πέσετε πάνω σε δασαρχείο (τυχαία ή μετά από καταγγελία), θα αντιμετωπίσετε όλες τις προβλεπόμενες συνέπειες.

Πως μπορώ να μάθω σημεία που φυτρώνει άγρια ρίγανη;

Είναι πολύ πιο πιθανό να κερδίσετε το πρώτο λαχνό του λαχείου, χωρίς καν να έχετε αγοράσει λαχνό, παρά να σας αποκαλύψει κάποιος έμπειρος ριγανοσυλλέκτης τα σημεία που έχουν ρίγανη και πάει ο ίδιος, οπότε μην μπείτε καν στον κόπο να ρωτήσετε. Αν δεν ξέρετε κάποιο μέρος, θα πρέπει να πάτε ψαχτά τα πρώτα χρόνια και μετά κάθε χρόνο να επισκέπτεσαι τα ίδια μέρη, ψάχνοντας συνεχώς και για καινούργια.

Σιγά μην πάω να γκρεμοτσακιστώ για μια σακούλα ρίγανη. Που θα βρω έτοιμη;

Έτοιμη μαζεμένη άγρια ρίγανη, μπορείτε να βρείτε εύκολα σε ορεινά τουριστικά χωριά. Συνήθως θα βρείτε να πουλάνε και σε λαϊκές αγορές, αλλά για να είστε σίγουροι θα πρέπει να είναι σε ματσάκι και όχι τριμμένη. Καλά μπαχαροπωλεία θα έχουν επίσης, καλή, άγρια ρίγανη.

Μπορώ να φυτέψω και εγώ άγρια ρίγανη σε γλάστρα και πως;

Η άγρια ρίγανη δεν μεταφυτεύεται εύκολα. Θα πρέπει να είστε αρκετά προσεκτικοί και να βγάλετε μεγάλη μπάλα με χώμα, για να μην καταστραφούν οι ρίζες της. Και επειδή τα μέρη τα οποία φυτρώνει είναι μέρη με δύσκολα εδάφη, αυτό δεν είναι πολύ εύκολο. Αρκετά ευκολότερο είναι να φυτέψτε άγρια ρίγανη με σπόρο. Σπόρο θα βρείτε (αν μπορέσετε) από γινωμένη ρίγανη στα τέλη καλοκαιριού. Απλώς τρίβετε τα άνθη πάνω από το μέρος που θέλετε να φυτρώσει και αν όλα έχουν πάει καλά, την νέα σεζόν θα έχετε τη δική σας άγρια ρίγανη στον κήπο σας.